بیش‌فعالی چیست و چه علائمی دارد؟

بیش‌فعالی چیست و چه علائمی دارد؟

معمولا همه ما تجربۀ برخورد با کودکی شلوغ‌‌ و پرتحرک را داشته‌ایم. برای بسیاری از والدین که آرزوی داشتن فرزندی حرف‌گوش‌کن و سربه‌راه را داشته‌اند، ارتباط برقرار کردن با کودکی شلوغ‌ و لجباز، دشوار و غیرممکن است.

تعامل و ارتباط با این نوع از کودکان، نیازمند داشتن انرژی و صبر و حوصلۀ فراوان است. یکی از خصوصیات بارز دوران کودکی، شیطنت‌های کودکانه و جنب‌وجوش بسیار زیاد است. بنابراین، والدین و مربیان باید مرز دقیق بیش‌فعالی و هیجان‌خواهی طبیعی کودکی را بشناسند و با تشخیص درست این دو، رفتاری مناسب را با کودک در پیش گیرند. در بسیاری از موارد، والدین به رفتار و فعالیت نرمال کودک برچسب بیش‌فعالی می‌زنند که این خود پیامدهایی جبران‌ناپذیری مانند احساس سرشکستگی و عدم اعتماد‌به‌نفس را به‌دنبال دارد. از طرفی والدینی هستند که هرگونه جنب و جوش و چموشی را پای شیطنت‌های کودکانه می‌گذارند، در حالی که این هیجان‌خواهی خارج از استاندارد، چیزی جز بیش‌فعالی نیست. این دسته از والدین، زمانی برای درمان اقدام می‌کنند که الگوی رفتاری آن‌ها تبدیل به یک سبک زندگی شده است و تغییر دادن آن رفتار سخت و دشوار است. بیش‌فعالی کودکان درست شبیه به دیابت در بزرگسالان است. برای کنترل و مقابله با هر دو، نیاز داریم تا خود را به مخزن عظیمی از دانش و آگاهی مجهز کنیم. به هر میزان که شناخت ما از این دو بیماری افزایش یابد، مهارت‌های مقابله‌ای ما هم به همان اندازه بیشتر می‌شود. در بسیاری از اختلالات کودکی، مثل بیش‌فعالی کودکان، کسب دانش و آگاهی دربارۀ اختلال یعنی طی کردن نیمی از مسیر درمان. بنابراین، اولین گام برای درمان بیش‌فعالی کودکان، شناخت این اختلال، عوامل به‌وجود‌آورندۀ آن، عوامل تحریک‌کننده و شناسایی نشانه‌ها و علائم آن است.

کودکان بیش‌فعال به دلیل قرار نگرفتن در چهارچوب‌ها و استانداردهای مشخص‌شده توسط والدین و مربیان، به مرور زمان، اعتماد‌به‌نفس خود را از دست می‌دهند و احساس پوچی و ناامیدی می‌کنند. تلفیق ویژگی‌های شخصیتی این کودکان نظیر شتاب‌زدگی، بی‌توجهی، بی‌قراری و ناآرامی با محیط بیرونیِ خشک و انعطاف‌ناپذیر، منجر به طرد شدن این افراد از سوی دوستان و اطرافیان می‌شود. از طرفی قوانین و ضوابط موجود در مدرسه به‌دلیل هماهنگ نبودن با روحیۀ این کودکان، راه را بر هرگونه موفقیتی می‌بندد و همین امر، موجب تقویت اضطراب و افسردگی در آنها می‌شود. همچنین، در جامعۀ قانومند و پر از ضابطۀ ما، تمام در‌ها برای ابراز وجود کودکان بیش‌فعال بسته است. به این ترتیب، بسیاری از کودکان بیش‌فعال برای رهایی از این گرداب غم، به‌سوی مواد مخدر پناه می‌آورند. بنابراین، می‌توان ریسک انجام رفتارهای پرخطر و گرایش به مواد مخدر را از دیگر پیامدها و خسارت‌های جبران‌ناپذیر بیش‌فعالی دانست. برای بیش‌فعالی درمان مشخصی وجود ندارد اما می‌توان با مداخله به موقع از پیشرفت این اختلال و بروز مشکلات بیشتر جلوگیری کرد. ضمن اینکه روش‌های درمانی موجود در تنظیم و مدیریت بیش‌فعالی کودکان تأثیر به مراتب چشمگیری دارد. از آنجایی که عوامل مختلفی منجر به بروز اختلال بیش‌فعالی در کودکان می‌شود، لازم است از روش‌های درمانی چندگانه برای مدیریت بهتر این اختلال استفاده کرد.